Muzeyin zəngin kolleksiyasında Azərbaycanın istər Rusiya, istər Osmanlı işğalları, istərsə də Azərbaycan dövlətçiliyini Səfəvilərdən sonra bir qədər də möhkəmləndirməyə cəhd edən Nadir şahın hakimiyyət dövrünə dair xeyli maddi-mədəni irs nümunələri q...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Numizmatika fondunda Azərbaycan Respublikası ərazisində aşkar olunan və ayrı-ayrı atabəylərin adından zərb edilən mis sikkələr qorunur. Bunlardan atabəy Şəmsəddin Eldənizin adından kəsilmiş mis dirhəmin çəkisi 7,8 q-...

Muzeyin Numizmatika fondunda qorunan qızıl dinar Yusif ibn Əbu-s-Sacın adından Sacilər dövlətinin siyasi-iqtisadi baxımdan ən parlaq dövründə – h.293/912-13-cü ildə Ərdəbildə zərb edilmişdir. Çəkisi 4,54 qramdır....

Azərbaycanın müasir tarixində dönüş nöqtəsi sayılan “Əsrin müqaviləsi”nin 10-cu ildönümü şərəfinə buraxılan gümüş xatirə medalı Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyin kolleksiyasında saxlanılır. 925 əyarlı, 26 q çəkisi olan medal dünyanın ən qədim “Mincovna...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin kolleksiyasında qorunan xalça “Milli naxışlar şirkəti”ndə, rəssam Fəxrəddin Əliyevin eskizi əsasında “Qanlı yanvar” hadisələrini əks etdirən maraqlı eksponatlardandır. Xalçanın mərkəzində Şimali və Cənubi Azərbaycand...

Qafqazın müdafiəsinin təşkilində, almanların darmadağın edilməsində göstərdiyi xidmətlərə görə Əziz Əliyev 1944-cü ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin qərarı ilə “Qafqazın müdafiəsinə görə” medalı ilə təltif olunmuşdur. Maraqlı məqam odur ki, Qafq...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin kolleksiyasında SSRİ-nin ilk gerbinin təsvir edildiyi 78x73 sm ölçüsündə xalça mühafizə olunur. Gerbin yuxarısında beşguşəli ulduz,mərkəzində üzərində oraq və çəkic əks olunmuş Yer kürəsi, sağ və sol tərəflərdə isə s...

1932-ci ildə universitetin ilk azərbaycanlı rektoru Tağı Şahbazi Azərbaycan Tarixi Muzeyinə Bakı Dövlət Universitetinin ilk möhürünü hədiyyə etmişdir. Tuncdan hazırlanan dairəvi möhürün mərkəzində aypara ilə səkkizgüşəli ulduzun təsviri verilmiş, əsk...

Muzeyin kolleksiyasında xüsusi yer tutan eksponatlardan biri XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın, eləcə də bütün müsəlman Şərqinin tarixində baş vermis mühüm hadisəni əks etdirir. Bu, 1901-ci ildə Hacı Zeynalabdin Tağıyevin vəsaiti hesabına təsis edil...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Etnoqrafiya fondunda bütün xalça məktəblərinə aid 720 ədəd xalça və xalça məmulatı mühafizə olunur. Bunlardan Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid olan “Ərçiman” xalçası XIX əsrin sonunda Xızıda toxunmuşdur. Üzərində təsv...

...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Etnoqrafiya fondunda keçədən hazırlanmış yapıncı saxlanılır (İnv.6501). Yapıncı vaxtilə Qarabağın məşhur Sultanovlar nəslindən olan, Azərbaycanın ilk ali təhsilli hərbi həkimlərindən biri Cabbar İldırıma məxsusdur. C...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Neqativ fondunda Laçın rayonunu əks etdirən fotoşəklin neqativi saxlanılır (İnv.13231). Alınma tarixi 1972-ci ildir. Qeyd edək ki, keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibinə daxil olmayan Laçın rayonu 1992-ci...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Neqativ fondunda Cümhuriyyətin ilk Baş Naziri Fətəli xan Xoyskini (1875-1920) əks edən fotoneqativ (inv. No 14781) saxlanılır. Foto 1907-ci ildə çəkilib, Muzeyə isə 1975-ci ildə daxil olub. Xan nəslindən olan Fətəli ...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Etnoqrafıya fondunda qorunan ağacişləmə sənətinə aid çoxsaylı məmulatdan (qaşıq, qələmdan, podnos, mücrü və s.) biri üçüncü Şəki xanı Məhəmmədhüseyn xana (?-1780) məxsus beşik Azərbaycanda ağacişləmə sənətinin XVIII ...

Muzeyin Silahlar və bayraqlar fondunda mühafizə olunan qiymətli eksponatlar arasında Bakı xanlığının bayrağı və qala qapılarının gümüş açarları vardır. Bayrağın 220 x 122 sm ölçüdə olan dördkünc qumaşı açıq moruğu və açıq yaşıl xara parçalardan tikil...

Muzeyin Təsviri materiallar fondunda Xürrəmilər hərəkatının başçısı xalq qəhrəmanı Babəkə həsr olunmuş Azərbaycan rəssamı Sadıx Şərifzadənin 1944-cü ildə kətan üzərində yağlı boya ilə çəkdiyi “Babək” portreti saxlanılır. Portretin ölçüləri: 94×130 sm...

Muzeyin Təsviri materiallar fondunda Azərbaycan rəssamı Əlibala Kazımovun 1956-cı ildə kətan üzərində yağlı boya ilə çəkdiyi rəsm əsəri saxlanılır. Burada Cavanşirin Sasani ordusu tərkibində ərəblərə qarşı döyüş səhnəsi təsvir olunmuşdur. Rəsm əsərin...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin çoxsaylı arxeoloji kolleksiyasında çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin bütün təbəqələrində tapılmış daş məmulatı qorunur. Bunların arasında 1974-cü ildə mərhum arxeoloq Məmmədəli Hüseynovun rəhbərlik etdiyi Paleol...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində qorunan ən qədim eksponat olan daşlaşmış ağac qalığı məhz həmin nümunələrdəndir. Yer kürəsində təqribən 33,9-23 mln. il əvvəl mövcud olmuş olihosen geoloji mərhələsinə aid edilən bu ağac qalığı Azərbaycanın Şamaxı ra...

1968- ci ilin iyun ayında arxeoloq Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında Paleolit arxeoloji ekspedisiyası Azıx düşərgəsinin Orta Aşel dövrünə aid V təbəqəsinin IV horizontunda apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı ibtidai insana məxsus çənə aşkar et...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində Binəqədi qır gölünün hələ 1938-ci ildə aşkar olunmuş ilk tapıntılarından biri – dünya paleontologiya elmində “Binəqədi kərgədanı” adı ilə məşhur olan kərgədanın kəlləsi saxlanılır. Bu qalıqlar tamamilə təzə bir növə,...

Katex dəfinəsi Səfəvilərin pul təsərrüfatını açıqlayır. 1969-cu ildə Balakən rayonunun Katex kəndində aşkarlanmış 91 ədəd gümüş sikkədənibarət dəfinə AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Numizmatika Fondunda qorunur (NF33245 - 33335). Dəfinədəki si...

 Məhsuldarlıq təcəssümünü ulu ana obrazında ifadə edən qadın fiqurları alimlərin fikrincə pərəstiş obyekti rolunu oynamışdır. 1967-1968-ci illərdə arxeoloq İdeal Nərimanovun Qarğalartəpəsi (Qazax) abidəsində apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı tapıl...

Milli Azərabaycan Tarixi Muzeyinin kolleksiyasında saxlanılan çoxsaylı bədii keramika nümunələri öz gözəlliyi və zənginliyi ilə fərqlənir. Bunların arasında olan təsvirli şirli qablar Azərbaycanda tarixən estetik cəhətdən yüksək sənətkarlıq ənənəsini...

Muzeyimizin ekspozisiyasında orta əsr Azərbaycanının elm və mədəniyyətinə ayrılmış vitrində Sənədli mənbələr fondunda qorunan müxtəlif nadir əlyazmalarla yanaşı həmin dövrdə məktəb və mədrəsələrdə işlədilən, üstləri miniatürlə bəzədilmiş qələm və qəl...

Türk tayfalarında, xüsusən Qaraqoyunlu və Ağqoyunlularda qoç var-dövlətdən əlavə, həmçinin, qoçaqlıq, igidlik mənasını ifadə etdiyindən, əvvəllər çox vaxt döyüşçü və sərkərdələrə, eləcə də hörmətli şəxslərə başdaşı kimi qoç formasında olan abidə qoyu...

Muzeyin Etnoqrafiya fondunda qorunan, XVI əsrin məhsulu olan müxtəlif naxışlı ipək parça növləri Azərbaycan şəhərlərində ipəkçiliyin yüksək inkişaf səviyyəsini nümayiş etdirir. Bu baxımdan nümunə kimi təqdim olunan gümüşü saplarla işlənmiş, üstündə a...

Muzeyin fondlarında qorunan və Qarabağın xanlıq dövrünü əks etdirən zəngin material bu diyarın maddi-mədəni irsini, dövlətçilik tarixini öyrənmək baxımından olduqca əhəmiyyətlidir. Etnoqrafiya fondunda mühafizə olunan al-əlvan Qarabağ xalçaları, son ...

XIX əsrin sonlarında Rusiyada zərgərlik fabriklərinin meydana gəlməsi, zinətlərin sənaye üsulu ilə hazırlanması, eləcə də xammal kasadlığının artması Azərbaycan zərgərliyinin inkişafına mənfi təsir göstərsə də, bununla belə yerli zərgərlərin mahir əl...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Etnoqrafiya elmi fond şöbəsində Azərbaycan misgərlərinin 80-ə yaxın növdə hazırladıqları müxtəlif mis qab nümunələri saxlanılır. Əksəriyyəti incə zövq və yüksək sənətkarlıqla nəbati və həndəsi naxışlarla bəzədilmiş, ...

1826-1828-ci illər müharibəsində dönüş nöqtəsi olmuş Yelizavetpol ətrafındakı qələbəni əbədiləşdirmək istəyən Rusiya hökuməti məşhur rus rəssamı Frans Ruboya (1856-1928) döyüşü kətan üzərində təsvir etməyi tapşırmışdı. Frans Rubo döyüşün gedişini və ...

İlham Əliyevin prezidentliyi dövründə Azərbaycanın əldə etdiyi böyük iqtisadi uğurlarından birini Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində qorunan Azərbaycanın ilk təbii sərbəst səpinti qızılı nümayiş etdirir. 910- 980 əyarlı, 573,32 q çəkisi olan bu qızıl ...

1962-ci ildə arxeoloq Osman Həbibullayev tərəfindən Cənubi Qafqazın Hələf arxeoloji mədəniyyətinin daşıyıcıları ilə əlaqələrini təsdiq edən boyalı saxsı qab tapılıb. Həmin qab nəfis şəkildə, tərkibində qum qatışığı olan gildən hazırlanmışdı. Səthi qə...

Muzeyin ekspozisiyasında nümayiş olunan, I Kültəpə abidəsindən arxeoloq Osman Həbibullayevin aşkar etdiyi ocaq qurğusu (eni 6,7 x 6,5 sm, diametri 15,5 sm, hünd. 13,5sm) ilk tunc dövrü Azərbaycan sakinlərinin istifadə etdikləri manqallardandır....

...

Qədim tayfalar arasında geniş yayılan tuğ-bayraqlar hər bir dövrdə dövlətçiliyin rəmzi olub. Tunc dövrünə aid tuğ- bayraqlar Şəmkir rayonunun Qaracəmirli kurqanından və başqa ərazilərdən məlumdur. Bunlardan biri də 1989-cu ildə arxeoloq Münəvvər Hüse...

Muzeyin Xüsusi fondunda erkən orta əsrlər dövrünə aid, böyük ustalıq və incəliklə hazırlanan bəzək əşyaları arasında polixrom üslubun ən gözəl nümunələrindən biri kimi qiymətləndirilən üçbuynuzlu baş bəzəyi – tiara xüsusi yer tutur. 1967-ci ildə arxe...

Nadir sənətkarlıq əsərlərindən biri də 1936-cı ildə arxeoloq-etnoqraf Ələsgər Ələkbərov tərəfindən Naxçıvanda, Şahtaxtı nekropolundan tapılmış polixrom rəsmli küpdür. Usta onun üzərini müxtəlif növ heyvan və quş rəsmləri ilə bəzədiyi üç zolağa ayırmı...

Orta tunc dövrünün etiqadlarını və inanclarını təsəvvür etmək üçün muzeyin ekspozisiyasında daimi yer tutmuş “Qaracəmirli küpü” adı ilə məşhur olan eksponatı müşahidə edək. Dövrün qədim incəsənətinin çoxsaylı təkrarolunmaz nümunələrindən olan bu küp ...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin kolleksiyasında saxlanılan Birinci Avropa Oyunlarının qızıl medalı Azərbaycanın, eləcə də dünyanın idman tarixində baş tutmuş bu mühüm hadisənin yadigarıdır....

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin maraqlı eksponatları arasında həmin şəhərlərdən birinin – Mingəçevirin 20 illiyinə həsr olunmuş bürünc medal da var. Medalın üstündə rus dilində “Mingəçevir şəhərinə, onun zəhmətkeşlərinə, Kür çayının fatehlərinə” sö...

Əziz KƏRİMOV...

Muzeyin Sənədli mənbələr fondunda XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən “Bakının poçtu və teleqrafı” (inv. №493/1) albom qorunur. Həmin albom bu idarənin o dövrdəki rəisi Pyotr Sinelnikova məxsus idi. 16 ayrı-ayrı vərəqlərdən ibarət olan topluda 32 fotoş...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin fondlarında tarixi ədəbiyyatda şərti olaraq “monqol” dövrü adlanan bu dövrə aid Azərbaycan şəhərlərindəki (Təbriz, Bakı, Bərdə, Beyləqan, Ərdəbil, Gəncə, Naxçıvan, Marağa, Qəbələ, Şamaxı və b.) zərbxanalarda kəsilən,...

Muzeyin fondlarında qorunan müxtəlif Quran nüsxələri arasında Xüsusi fondda saxlanılan nadir nüsxə özünün bədii keyfiyyəti və tarixiliyi ilə seçilir. Vərəqləri qızıl su ilə işlənilmiş bu nüsxənin saxlandığı gümüş quranqabının hər iki üzü döymə və cız...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Arxeologiya və Etnoqrafiya fondlarında qorunan XI-XII əsrlərə aid metalişləmə sənəti nümunələri arasında həmin dövrün məişət əşyalarından olan və elmi ədəbiyyatda elə dövrünə görə bəzən “səlcuq qazanı” adlandırılan i...

Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin kolleksiyasında azərbaycanlıların Rusiya ordusu tərkibində döyüş fəaliyyətini əks etdirən çoxsaylı ekponatlar arasında Georgi silahı da saxlanılır. Üzərində “İgidliyə görə” yazısı olan bu silah Rusiya imperiyasında ə...

    AMEA Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Köməkçi tarixi fənn materialları fondunda h. 1268-ci ilə aid Məcidiyyə nişanı qorunur. Günəş formasında olan gümüş nişanın yuxarı hissəsində beşguşəli ulduz və aypara, ondan aşağıda yeddi bucaqlı şüalar ola...