XƏBƏRLƏR
XƏBƏRLƏR -
Kolleksiya
27 Noyabr, 2023
Muzeyin zəngin kolleksiyasından “Heyratı” naxışlı kəlağayını təqdim edirik
Azərbaycan qadınlarının milli geyim kompleksinin mühüm elementini baş geyimləri təşkil edir. Baş geyimləri arasından kəlağayını xüsusilə qeyd edə bilərik. Azərbaycanda milli geyimlərin hazırlanmasında ipək parçalardan istifadə olunduğu kimi kəlağayıların hazırlanmasında da əsasən ipəkdən istifadə olunub. Mütəxəssislərin fikrincə, hələ V-VI əsrlərdə Mingəçevirdə qızılı işləmələrlə hazırlanmış baş örtükləri– kəlağayının sələfi olan ipək yaylıqlar dəbdə olub. Azərbaycanda ipək parça emalı, parçanın rənglənməsi texnologiyalarının ən azı 300 yaşı var. XIII əsrdə isə italiyalı səyyah Marko Polo Şamaxı və Bərdədə toxunan ipək yaylıqların gözəlliyini təsvir edib. XVII əsrdə Azərbaycana gəlmiş holland səyyahı Yan Streys isə yazırdı ki, “Şamaxı bazarında xəz, gümüş və qızıl işləməli ipək yaylıqlar satılır”.
Kəlağayını armud, qoz, cır alma ağacından hazırlanmış, üzəri böyük ustalıqla oyulmuş nəbati və həndəsi təsvirlərdən ibarət qəliblərlə naxışlayırlar. Bu naxışlar arasında “Günəş”, “Səmayi-şəms”, “Haşiyə”, “Buta”, “Mədahil”, “Heyratı”, “Kəpənək”, “Aypara” və.s. daha məşhurdur.
Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin zəngin kolleksiyasında qorunan “Heyratı” naxışlı kəlağayını təqdim edirik. Baş geyiminin yerliyi əsasən qara rəngdədir, üzərində sarı rəngli nəbati naxışlar mövcuddur. Mərkəzində xonça təsvir edilib və bu element onu digər kəlağaylardan fərqləndirir. Xonçanın kənarında saat əqrəbi istiqamətində həm buta, həm də nəbati təsvirlər əks olunub. Kəlağayının kənarında haşiyə və iri buta təsvirləri mövcuddur. Həmin kəlağayı Basqalda hazırlanmış və 1933-cü ildə muzeyin təşkil etdiyi etnoqrafik ekspedisiya zamanı əldə edilmişdir.